Kalıtım yoluyla gelişen birtakım yetenekler kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Ama bireyleri birbirinden ayıran en büyük özellik öğrenmedir. Çocuk taklit yoluyla da birtakım öğrenmeler gerçekleştirir, bu noktada çocuklara iyi örnek olmaya özen gösterilmelidir.
Öğrenme; “Tekrarlar ya da yaşantı sonucu meydana gelen, kalıcı davranış değişikliğidir”.
Öğrenme güçlüğü; çocuğun okuma-yazma, matematik-aritmetik beceriler, konuşma, dinleme, akıl yürütme yeteneğini kazanma ve kullanabilmesinde yaşadığı zorluk olarak tanımlanır. Bu terim öğrenme bozukluğu, disleksi adlarıyla da anılır.
Çocuk sadece bilgiyi öğrenme yeteneğinde kendiyle ilgili ve sosyal becerilerde de zorlanır. Öğrenme güçlüğü olan çocuklar normal zekâ ya da normalin üstünde zekâdadır. Öğrenmekte zorlanan çocuk sayısı azımsanmayacak sayıdadır ve genellikle okula başlama yaşı geldiğinde kendinden beklenen akademik başarıyı gösteremediğinde fark edilirler.
Öğrenme güçlüğü terimi ilk kez 1962 yılında Kirk tarafından yapılmış ve öğrenme güçlüğü konuşma, dil, okuma-yazma, imla, aritmetik alanların birinin ya da birden fazlasının gelişiminde gerilik, bozulma halidir, demiştir.
Öğrenme güçlüğü daha çok okuma-yazma becerilerinde bozukluk gösterir. Bilgiyi öğrenme ile ilgili problem yaşayarak da kendini gösterir.
Sınıflandırma
Öğrenme güçlüğü ile ilgili yapılan ve en sık karşılaşılan sınıflandırmaya göre,
öğrenme güçlüğünü; okuma güçlüğü, yazma güçlüğü ve aritmetik güçlük olarak 3 grupta ele
alabiliriz.
Okuma güçlüğü (Disleksi): En belirgin özelliği harfler ve kelimelerin karıştırılması
ve tersten algılanmasıdır. Okuma ve konuşmada zorluk yaşarlar. Okuma da yaşıtlarına göre
daha geriden takip ederler. Bu yüzden sıklıkla ilkokula başlama dönemlerinde fark edilirler.
Yazma güçlüğü (Disgrafi): Sınıftaki yaşıtlarına göre yazması yavaş, harf, hece,
noktalama, gramer yanlışları yapar. Yazı yazarken boşluk bırakmaz veya bir kelimeyi birkaç
parçaya bölerek yazar. Örnek (Men dil), (Ge li yo rum)
En çok karıştırdıkları harf ve sayılar (b-d--, m-n, ı-i, g-ğ, g-y, ev-ve, 2-5, 6-9)
Aritmetik güçlüğü (Diskalkuli): Dört işlemi yapmakta zorlanır, problemin çözümüne
gitmekte sıkıntı çekerler. Yavaştırlar, parmakla sayarlar. Aritmetikte kullanılan bazı sembol,
işaret, terimleri anlamakta güçlük çeker veya karıştırırlar. Çarpım tablosunda da geridir.
Öğrenme güçlüğü çeken çocuklar bütün bunların yanı sıra; ev ödevi yapma alışkanlığı,
yön kavramları, zamana ilişik kavramlar, sıraya dizme, sözel ifade, motor beceriler
dediğimiz top oynama kaşık-çatal kullanma, makas kullanma gibi becerilerde de yaşıtlarına
göre geridirler.
Öğrenme güçlüğünü zihinsel gerilikle karıştırmamak gerekir, öğrenme güçlüğünde zekâ da değil onu kullanabilme becerisinde gerilik vardır. Çünkü zekâları normal ya da normalüstü olabilmektedir.
Belirtileri
Genellikle okul döneminde belirtiler gösterir. Çocuğun okula başlayıp, ilk senede yaşadığı öğrenme sıkıntılarıyla dikkat çeker.
Okul öncesi dönemde:
- Dil gelişiminde gerilik, konuşma da bozukluk,
- Bilişsel yeteneklerde ve algıda gerilik,
- Kavram gelişiminde zayıflık,
- Öz bakım becerilerinin yerine getirilmesinde yetersizlik,
- Hafızada güçlük, hatırda tutamama,
- Çok hareketlilik
Okul dönemi:
- Okul başarısında düşüklük,
- Dikkat- yoğunlaşma sorunu,
- Bellekte zayıflık,
- Düzensiz,
- Ezberleme de güçlük,
- İşitsel - algı sorunlar,
- Mekân, gün, ay gibi zaman kavramlarında zayıflık,
- Aritmetikte zorlanıyorsa,
- Yabancı dil gibi ardışıklık gerektiren becerilerde başarısızlık,
- Duygusal olarak hassas, davranış problemi,
- Sosyal becerilerde yetersizlik gösteriyorsa, dikkat edilmelidir.
Yukarıda bahsettiğimiz özellikler varsa ve çocuk okula gitmek istemiyorsa, öğrenme
güçlüğünden şüphe edilebilir.
Tanı
Çocukta harf karıştırma, dikkatini toparlayamama, kavramları öğrenmede zorluk, okuma-yazmada gecikme, aritmetik becerilerde yetersizlik, derslere ve okula karşı olumsuz yaklaşımlar varsa, öncelikle aile ve öğretmenin işbirliği içinde olması gerekir. Öğretmen okulda yaşanılan sıkıntılardan aileye bahsetmelidir. Çocuğun evde ve okulda yaptığı çalışmalar karşılaştırılmalıdır.
Öğrenme güçlüğü kalıtsal bir sorundur. Algılama ve öğrenmede beyinde yapısal ve işlevsel farklılıklardan olur. Bu nedenle aile sorunu kabul ederek, öğretmen, konunun uzmanı kişilerle görüşerek çocuğun öğrenme biçimini, güçlü olabildiği alanları bilerek ona destek olabilir.
Öğrenme güçlüğü çeken çocukta, en iyi tedavi eğitimdir. Bahsedilen tedavi okulda alınan eğitimden farklıdır. Daha çok özel bir eğitim içermektedir. Bu eğitimde çocuğun yaşadığı görsel, işitsel, ardışıklık, motor beceriler, koordinasyon, okuma-yazmadaki ve aritmetik beceriler üzerine gelişimleri desteklenerek, ilerleme kaydetmek amaçlanır.
Nedenleri
Öğrenme güçlüğünün kesin nedeni bilinmemekle birlikte;
- Genetik nedenler,(araştırmalara göre %25- 60 arası, bu oran ikiz kardeşlerde daha sık)
- Kan uyuşmazlığı, kızamıkçık, annenin alkol kullanması, annenin beslenmesi,
- Doğum esnasında annenin oksijensiz kalması,
- Doğum sırasında annenin kullanmış olduğu ilaçlar,
- Doğumda kullanılan aletlerin verdiği zararlar,
- Doğum sonrasında beyinde meydana gelen hasar oluşturan çarpmalar, zedelenme,
- Alerjik durumlar, yetersiz vitamin alınması,
- Bütün bunların yanı sıra, çocuklukta geçirilen zehirli madde, yakın akraba evliliği, kalıtımla geçen nörolojik rahatsızlıklar da etken olarak gösterilmektedir.
Eğitim ve Önleme
Bu gruptaki çocukların eğitimleri sadece normal planlarla gerçekleşmemektedir. İlave derslere ihtiyaç duyulmaktadır. Çocuk normal eğitimine devam ederken grupla ya da bireysel eğitim de almalıdır.
Yapılan eğitimde, görsel, işitsel, dokunma, algı geliştirilmesi, dikkat, bellek, ardışıklık yeteneğini artırılması, motor becerilerin geliştirilmesi yanı sıra konuşma, dinleme, okuma-yazma konusundaki becerilerin gelişimi, kavram ve düşünmenin gelişiminin desteklenmesi bu eğitimde yer almalıdır. Öğrenme güçlüklerinin eğitimi uzmanlaşmış bir eğitimci tarafından verilmelidir. Uzman kişi yapılacak değerlendirmeler neticesinde çocuğun eksik becerilerini tespit ederek o yönde bir programlama yapacaktır.
Sınıf içerisinde duygusal anlamda güvenli bir çevre oluşturulmalıdır. Onun beceri ve gelişimi yönünde uyaranlar ve ortam oluşturulmalıdır. Ev ödevleri konusunda başarı duygusu sağlayıcı çalışmalar yapmalı, ev dönüşü ödevleri kontrol edilmelidir. Dikkat edilmesi gereken bir konuda çocuğa verilen ödevlerin adım adım, kolaydan zora doğru olmasıdır. Öğretmen-uzman ve veli işbirliği sağlayarak çocuğa verilebilecek en uygun programı düzenleyeceklerdir.
Öğrenme güçlüğü ilaçla tedavi edilebilen bir rahatsızlık değildir; ama bu sorunun yanı sıra aşırı hareketlilik, dikkat bozukluğu, depresif durumlar, kaygı bozukluğu gibi psikiyatrik bozukluklar da varsa bunların ilaçla tedavilerine uzmanlar karar verebilir.
Öğrenme güçlüğüne neden olan birtakım etmenler; kalıtsal nedenler, çevresel nedenler, beslenme yetersizliklerinden kaynaklanabilecek nedenler gibi pek çok nedenler kontrol altına alınarak, öğrenme güçlüğünün ortaya çıkış sebepleri engellenebilir. Bu önlemler konuyla ilgili uzman kişilerin alacağı önlemlerdir. Psikolojik ya da gelişimsel becerilerden kaynaklanan nedenler, eğitim ve öğretimle düzeltilebilir.
Sosyal açıdan yaşanan uyum problemleri, dikkat eksikliği, dil bozuklukları gibi nedenler de uygun eğitim önlemleriyle kontrol altına alınabilir. Öğrenme güçlüğü olan çocuk uzman kişiler, eğitimci, uygun ve etkili bir programla ilerleme kaydetmektedir.
Ebeveynlerin Dikkat Etmesi Gerekenler
Bazı anne ve babalar öğrenme güçlüğünü önemsemeyerek, çocuklarına anlayışsız davranma yoluna gitmektedir. Oysa onlara kızmadan anlayışlı davranarak birtakım çözüm yolları bulabilirler. Tüm anne-babalar çocuklarının okulda ve sosyal yaşantılarındaki başarısızlıklarını konusunda ilgili ve dikkatli olmalıdır. Bunu tembellik, yetersizlik olarak değerlendirmeden bir uzmanla görüşmelidirler. Erken yapılan müdahale çocuğun başarısızlık nedenlerini ortaya çıkaracak ve soruna yardımcı olabilecektir.
Çocuğa değer verildiği gösterilmeli, cesaretlendirilmeli ve kendine güveni konusunda ona destek olunmalıdır. Ödev yapma, planlı ve düzenli çalışma konusunda ona davranış kazandırmalı, ona yol gösterilmelidir.
Disleksi olan ünlüleri görmek için buraya tıklayın.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder